Binnenkort hebben we een reünie van onze middelbare schoolklas. Eén van de vragen van de organisatie was, of we eventueel een herinnering wilden schrijven aan onze 'favoriete leraar'. Ik moest het antwoord schuldig blijven.
Want op een paar uitzonderingen na heb ik weinig positieve herinneringen aan het kille klimaat op deze strenge, orthodoxe school, onveilig vanwege de houding van de rector, de conrectoren en de meeste leraren. Ik vreesde ze met grote vreze.
Veel meer schoolgenoten
En dat alles gold, naar ik inmiddels heb begrepen, voor veel meer schoolgenoten, zelfs voor meer dan ik ooit gedacht heb. Onlangs las ik een stuk van een leeftijdsgenoot en plaatsgenoot, waarvan ik altijd gedacht heb, dat hij veel intelligenter was dan ik en fluitend zijn diploma had gehaald. Hij schreef: “De eerste jaren gingen nog wel - op de klassenfoto kon ik nog lachen -, maar de laatste twee jaren waren een lijdensweg. Hard werken, veel onvoldoendes, weinig vreugd. Dat ik desondanks het diploma heb behaald, is nog steeds een mirakel”. Ik kon me er volledig in herkennen.
Meest gevreesd
De meest gevreesde onder de leraren was wel de conrector, tevens leraar biologie. Hij had -zoals meerdere leraren - een bijnaam, die hij ontleedde aan het feit, dat hij* - zoals een medeleerling het plastisch omschreef - "onhoorbaar sluipend achter een groepje leerlingen kon opduiken om hen de mantel uit te vegen".
Ik ben in mijn schooltijd een paar keer uit de klas gestuurd en dan moest je je melden bij deze conrector. In een brief uit die tijd schrijf ik bitter over één van deze incidenten: "Ik ben de klas uitgestuurd bij de leraar Scheikunde. De conrector heeft me zwaar gestraft. Ik moest op een vrije middag terugkomen. Dat heeft me een hele maandagmiddag gekost. Zonde van die middag".
Bescheiden in koralen
Wie schetst echter mijn verbazing, dat ik nu op de speciale website van de reünie lees, dat deze conrector "eenmaal thuis zich, geregeld tot ’s avonds laat, wijdde aan zijn eigenlijke expertise: het determineren van koralen. Hij was op dit onderwerp gepromoveerd en verwierf hiermee wereldfaam; van over de hele wereld werden hem koralen toegestuurd ter determinatie". Maar dat niet alleen: hij was over zijn eigen prestaties veel te bescheiden: "In een overzichtsartikel van zijn hand had hij tien van zijn eigen -en belangrijke- publicaties weggelaten; dat werd later rechtgezet."
Twee van onze leraren assisteerden hem bij zijn vrijetijdshobby: de één met Engelse teksten en de ander met fotografie. De conrector beloonde hen door koralen naar hen te vernoemen. Pas na zijn overlijden werd een koraal naar hemzelf vernoemd.
Voetballiefhebber op zondag
Maar nog erger: de conrector bleek, net als ik, een enthousiaste voetballiefhebber en bezocht geregeld de thuiswedstrijden van de plaatselijke voetbalclub. Maar dan wel op op zondag, de Dag des Heren! Een zeer te laken gedrag in een omgeving, die opgevoed was met het Gebod tot Zaterdagvoetbal. Hij was dus helemaal niet zo streng gelovig! Hij werd bij zijn bezoeken -als tweede im Bunde- vergezeld door de conciërge van onze school. Bij hem moest je je met knikkende knieën melden, als je 's morgens te laat kwam, waarna meestal een straf van de conrector volgde, als je volgens hen geen goede reden had.
Waarom?
Ik vraag mij nu, zo'n zestig jaar later af, waarom onze conrector deze andere, meer menselijke en minder orthodoxe kant van hem nooit aan ons heeft meegedeeld en getoond. Mijn gevoelens van zeer grote vreze voor hem zijn nooit verdwenen.
* De namen van de hier geanonimiseerde conrector, leraren en conciërge zijn bij de redactie bekend. Het onderzoek naar de conrector werd verricht door ©Jacob Kol.
