‘Opeens maatje 38? Laat je niet misleiden door cijfers’

In ons leven laten we ons volop leiden door cijfers: bij het boeken van een vliegticket, in het pashokje, bij het beoordelen van advertenties. 

Dat is op zich niet verkeerd, maar we zouden ook heel kritisch naar al die cijfers moeten kijken, vindt econometrist, journalist en schrijfster Sanne Blauw. Eind deze maand verschijnt van haar hand Het bestverkochte boek ooit (208 blz., €18). Ze werd geïnterviewd door het AD. 

Cijfers zijn toch heel handig?
,,Ja hoor, ze hoeven ook zeker niet de prullenbak in. Maar ze zijn niet zo objectief als we denken. Er zit bijna altijd een belang achter. Zeker bij bedrijven die cijfers naar consumenten communiceren. We kennen allemaal het voorbeeld van goedkope vliegtickets.'' Zodra we boeken, komen er kosten bovenop en blijkt het eindcijfer (de echte prijs die je betaalt voor het retourtje Barcelona) veel hoger uit te vallen. ,,Vaak is manipulatie met cijfers veel subtieler, zodat we het niet meteen door hebben.''

Hoe worden wij voor de gek gehouden?
,,Als cijfers belangrijk zijn, vinden bedrijven manieren om ze te manipuleren. Dat zagen we recentelijk bij de sjoemelsoftware en sjoemelsigaretten. Bepaalde normen zijn vastgelegd in de wet, dus zijn bedrijven op zoek gegaan naar een manier om aan die wet te voldoen. Volkswagen paste hiervoor de software aan. Bij sigaretten gaat het met luchtgaten bij het filter. In het testapparaat zijn de gaatjes open, maar als iemand een sigaret rookt, worden ze dichtgeknepen. Hierdoor krijgen rokers waarschijnlijk wel vijf keer zoveel schadelijke stoffen binnen als op de verpakking staat vermeld.
Een ander voorbeeld is vanity sizing. Een fabrikant van kleding past de maat in het label naar beneden aan. Wat normaal een maat 40 zou zijn, wordt dan veranderd naar maat 38. Vrouwen passen opeens kleding in een maatje kleiner, zijn daar blij mee en daarom sneller geneigd het kledingstuk te kopen.
Bedrijven maken ook misbruik van ranglijstjes. Ik zag laatst een e-bike aangeprezen als ‘beste van Europa’. Toen ik naar het onderzoek keek, bleek dat er maar liefst dertien categorieën waren. De e-bike was in één van die categorieën als beste gekozen. Er deden maar vier e-bikes mee. ‘Beste van Europa’ was dus hartstikke overdreven.''

Lees meer
‘Opeens maatje 38? Laat je niet misleiden door cijfers’