Meer journalisten en minder voorlichters gewenst

Vandaag is het de Internationale Dag van de Persvrijheid. Deze wordt sinds 1993 gehouden op 3 mei. De Verenigde Naties en UNESCO stelden in dat jaar deze jaarlijkse World Press Freedom Day in. 

Speciaal worden op deze dag wereldwijd de vermoorde journalisten herdacht en wordt solidariteit gevraagd voor collega’s die gevangen zitten of hun werk niet in vrijheid kunnen uitoefenen. Ook heeft de dag als doel om het debat te blijven voeren over persvrijheid.

Meeste persvrijheid, maar ook hier kan het beter
Nederland heeft jaarlijks een plaats in de top 5 van de wereldwijde persvrijheidindex. Maar ook in Nederland kan het beter. Zo is het aantal bedreigingen tegen journalisten gestegen (Een Dreigend Klimaat, 2017). Drie groepen journalisten worden het vaakst bedreigd: misdaadjournalisten die te maken krijgen met doodsbedreigingen uit het criminele circuit; foto- en camerajournalisten die probleemwijken ingaan of demonstraties verslaan; opiniemakers die via social media worden bedreigd.

De druk op vrijheid kan ook op een andere manier tot uiting komen: invallen door politie en justitie; het ondervragen naar bronnen; of door restrictieve wetgeving waardoor bronnen niet meer veilig zijn.

Voorlichters
Een ander probleem in Nederland is het toenemend tekort aan onafhankelijke journalisten en de overvloed aan voorlichters. Er zijn meer voorlichters dan onafhankelijke journalisten en een steeds groter aantal communicatieprofessionals is in dienst van rijk, gemeente, organisaties en instellingen. Aan de kant van de kranten en omroepen worden daarentegen de budgetten alleen maar kleiner.

Tien jaar geleden
Dat is niet nieuw, maar werd al ruim tien jaar geleden geconstateerd. ''De sector public relations, voorlichting en communicatie is in de afgelopen tien jaar aanzienlijk groter gegroeid dan toe toe werd aangenomen. Momenteel zijn er in Nederland circa 150.000 voorlichters, communicatiemedewerkers en pr-adviseurs actief. Dat is tien keer zoveel als het huidige aantal van circa 15.000 journalisten." Aldus het toenmalige onderzoek van de Universiteit van Amsterdam naar de verhouding tussen de journalistiek en de communicatie. Het zijn cijfers uit juni 2010.

700 voorlichters in Den Haag
Voorlichters zijn meer bezig met het imago van de politicus of de instelling voor wie ze werken dan met het informeren van de burger. In Nederland ontbreekt het daarom aan tegenmacht. Of zoals Pieter Omtzigt terecht concludeerde: „Die (tegenmacht) is uitgeschakeld of uitgekleed. In Den Haag zijn de denktanks wegbezuinigd, maar is het aantal voorlichters opgelopen tot 700.” De uitgaven aan externe voorlichters zijn onder Rutte III verdrievoudigd, bleek deze week uit onderzoek van tv-programma EenVandaag.

Lees ook:
* Terwijl het aantal woordvoerders toeneemt, wordt steeds meer informatie achtergehouden