'Onthaagsen' met belangrijke concrete voorstellen

Hoe kan de overheid het sterk geslonken vertrouwen terugwinnen? Daar is meer voor nodig dan een handige pr-campagne en een peptalk van politici. Daar komt heel veel bij kijken.

In een eerder artikel hebben drie Haagse ex-topambtenaren aandacht gevraagd voor een belangrijk onderdeel van zo’n aanpak, namelijk het ontHaagsen. In een nieuw artikel blijven ze niet steken in een scherpe analyse van de problemen - die gemakkelijke weg wordt door velen, inclusief een groot deel van de parlementaire pers en ook de meeste politici van de oppositie, te gemakkelijk gevolgd- , maar doen ze opnieuw constructieve, concrete voorstellen. 

Door de ambtelijke wol geverfd
De drie door de wol geverfde voormalige ambtenaren kennen de Haagse praktijk vanuit verschillende posities zeer goed. Geert Jan Hamilton is voormalig directeur juridische zaken bij het ministerie van VWS en griffier van de Eerste Kamer. Hij kent de ambtenarij, de juristerij en de politiek dus van binnen uit. Peter van Lieshout werkte als directeur-generaal bij de ministeries van VWS en gaf dus leiding aan een groot ambtenarencorps. Gerard van Pijkeren was projectdirecteur bij het ministerie van VWS en gaf praktisch leiding aan verschillende grote geslaagde veranderingsprocessen. 

De voorstellen, die in het uitvoerige artikel gedaan worden, verdienen grote aandacht. Hier kunnen niet alle voorstellen met de argumentatie worden genoemd, maar we publiceren slechts een paar citaten om u te prikkelen het artikel in zijn geheel te lezen.

Prikkelende voorstellen
* Het herwaarderen van het ambt van volksvertegenwoordiger, waarbij het goed zou zijn als lijsttrekkers zich niet laten verleiden tot een ministerspost.

* In de renovatie van het openbaar bestuur past ook het houden van de Tweede Kamer aan de wettelijk opgedragen taak. Wetgeving en controle van de regering van de uitvoering en het beleid is agendasettend, en niet de ochtendkrant. 

* Het invoeren van een telefoonnummer van de behandelend ambtenaar op correspondentie zou veel frustratie en tijdverspilling voorkomen en een besparing opleveren.

* De formatie – onder verantwoordelijkheid van de Tweede Kamer – kan zich in eerste instantie beperken tot het benoemen van de ‘grote’ dossiers en het vormen van een kernkabinet. En geen kabinet met ministers met en zonder portefeuille en ook geen twintig. Een beperkt aantal ministers voorkomt dat coördinatie en afstemming een oeverloze bezigheid wordt. De keuze van staatssecretarissen kan overgelaten worden aan de ministers, die daarmee de ruimte krijgen geschikte mensen te zoeken bij de opgave die ze te wachten staat. 

* Het gesloten systeem leidt ook tot acties waar met een beetje gezond verstand de vraag gesteld zou zijn of dat in volgorde van belangrijkheid urgent is. Miljoenen voor het onderzoek naar de miljoenen documenten over – wat is gaan heten – de mondkapjesaffaire hadden beter aan de jeugdzorg kunnen worden besteed. Sowieso is het de vraag of een weldenkend mens op het idee zou kunnen komen miljoenen documenten te laten doorspitten. Vermoedelijk overstijgt de opbrengst voor Deloitte – wel legaal uitgegeven – binnenkort die van Van Lienden c.s. En honderd Wob-ambtenaren alleen al bij het ministerie van VWS roept de vraag op of extra handen aan het bed geen voorrang moeten krijgen. 

* De overheid ziet geen been in het naast zich neerleggen van gerechtelijke uitspraken en geeft soms aan dwangsommen de voorkeur. Dat roept de vraag op wie daarvoor financieel moet opdraaien. De chauffeur die op dienstreis te hard rijdt, kan de boete niet declareren. Valt er niet wat voor te zeggen dat dwangsommen verhaald worden op de verantwoordelijke minister/topambtenaren? In het verlengde hiervan ligt de vraag of de strafrechtelijke immuniteit van ambtenaren niet moet worden ingeperkt.

* Het invoeren van een telefoonnummer van de behandelend ambtenaar op correspondentie zou veel frustratie en tijdverspilling voorkomen en een besparing opleveren.

* In een eerder artikel is uiteengezet dat van de zestig topambtenaren slechts een kwart een deel van zijn carrière buiten ‘het Haagse’ heeft doorgebracht en een enkeling op het beleidsterrein waarvoor hij of zij verantwoordelijk is. Tel daarbij op het aantal topambtenaren dat de overstap maakt naar het kabinet en de gedachte dat er alleen gevist wordt in de Hofvijver dringt zich op. De drie pleiten om deze en andere redenen voor het opheffen van de ABD: Algemene Bestuursdienst.

* De meest rigoureuze en effectieve omkering is het kantelen van het ‘loongebouw’. De onderwijzer op de basisschool beter betalen dan de universitair docent, of minstens gelijk, zal bij de studiekeuze en op de arbeidsmarkt zijn uitwerking niet missen.

Lees het volledige artikel:
* Keer het eens om: naar een nieuwe bestuurscultuur, grondige renovatie openbaar bestuur onontkoombaar