Gaat dit nu gebeuren in de Tweede Kamer?

Kim Putters is gisteren voorgedragen als informateur voor een nieuw kabinet. Komt er een kabinet met meer afstand tot de Kamer, zoals een zakenkabinet of een extraparlementair kabinet? Gaat nu het volgende echt gebeuren?

In hun artikelen over een nieuwe bestuurscultuur schreven Peter van Lieshout*, Gerard van Pijkeren* en Geert Jan Hamilton* in de Groene uit 2022 onder meer het volgende:

“Het inhoudelijke debat zou weer de kern van het parlementaire werk moeten worden.”
“Het zou veel beter zijn als we afzien van coalities. Laten we onder regie van de Tweede Kamer de regering vormen op basis van een aantal mensen met veel gezag en ervaring, en met een breed draagvlak – geen mensen die vooral hun sporen in Den Haag hebben verdiend. Aan hen is de opdracht om in de loop van vier jaar een aantal van de grote dossiers verder te brengen. Daartoe organiseren ze het debat, zoeken ze naar parlementaire meerderheden, betrekken ze de buitenwereld in dat proces en zorgen ze voor de voortgang. Ze moeten in het parlement op basis van inhoud meerderheden zien te vinden – waarbij geen enkele partij op voorhand is uitgesloten.
Een structuur van parlementaire besluitvorming die niet geënt is op het systeem van vaste coalities tussen partijen maar op inhoudelijke coalities die kunnen wisselen, brengt het grote verhaal weer terug, en zorgt dat er permanent sprake is van een inhoudelijk debat, niet eens in de vier jaar. Het creëert een politiek klimaat waarin bewindslieden zich weer vooral profileren op de vraag naar het ‘waarom’ in plaats van het accent op het ‘hoe’.”
“Het formeren van de regering met een aantal mensen met veel gezag en ervaring en met een breed draagvlak die opgavegericht een programma opstellen en uitvoeren is ook gediend met afstand tot het parlement. De formatie – onder verantwoordelijkheid van de Tweede Kamer – kan zich in eerste instantie beperken tot het benoemen van de ‘grote’ dossiers en het vormen van een kernkabinet. En geen kabinet met ministers met en zonder portefeuille en ook geen twintig. Een beperkt aantal ministers voorkomt dat coördinatie en afstemming een oeverloze bezigheid wordt. De keuze van staatssecretarissen kan overgelaten worden aan de ministers, die daarmee de ruimte krijgen geschikte mensen te zoeken bij de opgave die ze te wachten staat. Het ‘horen’ van de ministers en staatssecretarissen door de Tweede (of Eerste) Kamer, respectievelijk de vaste commissies voorafgaand aan de beëdiging, zou een goed begin van dualisme en dialoog kunnen zijn.”
“Voor het herwaarderen van het ambt van volksvertegenwoordiger zou het goed zijn als lijsttrekkers zich niet laten verleiden tot een ministerspost. Lijsttrekkers zijn de partijleiders en moeten de visie en identiteit van de partij uitdragen en niet de kleur van het noodzakelijke compromis aannemen. Het al jaren beleden – maar niet in praktijk gebrachte – dualisme is er ook mee gediend.”

Wie zijn de schrijvers?

* Geert Jan Hamilton is Oud-Griffier van de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal

* Gerard van Pijkeren was projectdirecteur bij het ministerie van VWS en adviseur en toezichthouder zorg en welzijn;

* Peter van Lieshout was directeur-generaal bij VWS en Sociale Zaken, was lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en is nu toezichthouder en bestuursadviseur.

Lees ook:

* Hoe kan de Haagse bestuurscultuur daadwerkelijk veranderen?

* 'Onthaagsen' met belangrijke concrete voorstellen