Translate
woensdag 30 november 2022
dinsdag 29 november 2022
maandag 28 november 2022
zondag 27 november 2022
Wat betekent de straatnaam Tolick?
Sinds kort staat onze woning te koop. Gelegen aan de Tolick in Hoogland. We krijgen van verschillende kanten de vraag, waar die straatnaam toch vandaan komt.
Volgens de website 'In de Buurt' behoort de Hooglandse straatnaam Tolick namelijk tot "de meest gekke straatnamen" in de gemeente Amersfoort.
De Oude Tolick
Maar wie de geschiedenis kent weet wel beter. Tolick staat namelijk voor het woord tolhek. Hier werd dus vroeger tol geheven. Er stond een boerderij "De Oude Tolick" met landerijen van de heer van IJsselstein.
Gemeentehuis
Die boerderij werd in 1918 door de gemeente Hoogland - toen nog zelfstandig! - aangekocht als toekomstige plek voor een nieuw gemeentehuis. In 1965 werd er alvast een noodgemeentehuis gebouwd, maar van een geheel nieuw gemeentehuis kwam het nooit. Toen Hoogland op 1 januari 1974 deel ging uitmaken van Amersfoort heeft het nog tot 1984 als hulpsecretarie dienstgedaan. Vervolgens werd op deze plek de oorspronkelijk voor senioren bestemde De Malehoeve gerealiseerd. De bijliggende straat kreeg de historische naam Tolick. En daar staat dus dat huis, dat nu te koop is.
zaterdag 26 november 2022
vrijdag 25 november 2022
donderdag 24 november 2022
Zo veroverde de kaasschaaf na haar uitvinding de wereld
De kaasschaaf is als eetgerei een onmisbaar accessoire. Bijna ieder Nederlands huishouden heeft wel een of meer kaasschaven in huis. Veel mensen denken dat de kaasschaaf een Nederlandse uitvinding is, maar dat is niet het geval.
Maar in welk land is dit handige hulpmiddel voor kaasliefhebbers dan wel uitgevonden? Historiek geeft het antwoord. We citeren.
Geen mes meer nodig…
De persoon aan wie we het handige hulpmiddel om kaas mee te schaven te danken hebben, is geen Nederlander, maar een Noor. De kaasschaaf is namelijk uitgevonden door Thor Bjørklund (1889-1975), een meubelmaker uit Noorwegen.
Bjørklund baalde ervan dat het niet goed lukte om met een mes een mooie plak van een kaas te snijden. Dunne plakken vond hij namelijk lekkerder, terwijl wat dunnere kaasreepjes ook voordeliger zijn, omdat je dan langer met een kaasstuk kunt doen.
Als meubelmaker kwam Bjørklund op het lumineuze idee om een houtschaaf zodanig aan te passen, dat deze gebruikt kon worden dat er dunne plakjes kaas mee geschaafd konden worden. Hij ontwierp een schaafmechanisme met een handvat eraan, dat hij net zolang perfectioneerde totdat de plakjes van de juiste dikte waren. Voortaan was er voor het snijden van dunne en strakke kaasplakjes geen mes meer nodig. In februari 1925 vroeg Bjørklund patent aan op zijn uitvinding.
De kaasschaaf verovert de wereld
De cheese slicer, zoals een kaasschaaf in het Engels heet, werd in het interbellum snel populair. In 1927 begon Bjørklund een kaasschavenfabriek in de stad Lillehammer, genaamd Thor Bjørklund & Sønner AS.
De kaasschaaf werd hierna al snel een belangrijk Noors exportproduct en veroverde de kaaswereld. Met name in de Scandinavische landen (Noorwegen, Denemarken, Zweden en Finland), Duitsland, Nederland, Frankrijk en Zwitserland sloeg de verkoop van kaasschaven aan, later gevolgd door de Angelsaksische wereld.
Grootste kaasschaaf
Hoewel de kaasschaaf in Noorwegen is uitgevonden, bevindt de grootste kaasschaaf zich in Zweden. In het kleine plaatsje Ånäset, tussen Umea en Skellefteå in het noorden van Zweden, is een prachtig kunstwerk te vinden, dat bestaat uit twee enorme kaasschaven. Ze zijn zo’n 7 meter hoog en wegen samen 820 kilogram. De Zweedse regio waar deze jumbokaasschaven staan, noemt men daar ook wel het ‘Koninkrijk van de Kaas’. Wij Nederlanders zijn dus niet de enige kaaskoppen op de wereldbol.
Bron: Historiek.Net
woensdag 23 november 2022
Vanwaar de naam Poepenkolk?
Gisteren brachten we een bezoek aan het prachtige vestingstadje Elburg. En bij terugkeer naar de parkeerplaats zagen we onderstaand bord. We vroegen ons af, waar de naam Poepenkolk vandaan kwam.
We kwamen tot drie mogelijkheden. Het zou de gracht kunnen zijn, waarin de rioleringen vroeger uit mondden. Een tweede kenner zei, dat het een scheldnaam voor de Duitsers was. Als derde mogelijkheid werd geopperd, dat het woord poepen eigenlijk stond voor het woord papen, dit i.v.m. het voormalige Agnietenklooster, dat in de nabijheid heeft gelegen.
Uitleg
Vervolgens hebben we de website van de Elburgse sportvereniging geraadpleegd. En vonden de volgende uitleg.
"Het gedeelte van de stadsgracht rond het Bolwerk wordt Poepenkolk genoemd. H.G. Haasloop Werner vermeldt in het Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden: "Het Zuidelijk gedeelte der buitengracht is, onder benaming van Poepenkolk bekend, terwijl de overlevering wil, dat aldaar, in het jaar 1480,bij de onverhoedschen overval van Lintelo, onderscheidene ruiters (Bovenlanders, schimpenderwijze Poepen genoemd) zouden verdronken zijn".
In het Etymologisch woordenboek van J. de Vries staat echter dat het woord Poepen als scheldnaam voor Duitsers pas in het tijdvak 1613-1619 voor het eerst genoemd is. Tussen het voorval en de naamgeving zit tenminste 140 jaar.
In het register op het Oud-Archief Elburg komt de topografische aanduiding Poepenkolk helemaal niet voor. Zodat de naam van dit gracht- gedeelte niet zo oud kan zijn als H.G. Haasloop Werner suggereert. Wellicht is het woord aan zijn levendige fantasie ontsproten.
Poep
Persoonlijk denk ik dat de naamverklaring gezocht moet worden in de normale betekenis van het woord poep. Onder de Goorbrug was een openbare Poepplaats. Ook deed men vaak zijn behoefte op een beschutte plaats achter de bosjes van het Bolwerk, vanouds het dichtst begroeide deel van de wal. Een regel uit de instructie van de stadsdiender uit het jaar 1787 luidt: hij sal sorg dragen dat er door jongens geen onrijnigheijd op de wallen geschied ."
dinsdag 22 november 2022
Groningen ‘gezondste’ stad van Nederland
Nederlandse steden zijn de afgelopen jaren ‘gezonder’ geworden, maar die vooruitgang wordt bedreigd door stijgende kosten en woningnood. ,,Steden schuiven maatregelen voor zich uit.”
Dat blijkt uit een nieuwe inventarisatie en ranglijst (zie hierboven) van advies- en ingenieursorganisatie Arcadis. Dat bedrijf beoordeelde 25 Nederlandse steden op hun ‘gezondheid', zoals groenvoorzieningen, fietsvriendelijkheid en het tegengaan van hittestress. Op die lijst staat Groningen, net zoals twee jaar geleden, bovenaan. Rotterdam sluit de rij.
De onderzoekers concluderen dat alle Nederlandse steden de afgelopen jaren vooruitgang hebben geboekt. Al zijn de vier grote steden minder vooruitgegaan dan de andere grote plaatsen.
Bron: AD:
* Lees het gehele artikel in het AD
maandag 21 november 2022
Plaatjes maken
De Consumentenbond attendeerde ons op een speciale website: https://www.mage.space/
In de nieuwsbrief van de Consumentenbond stond over deze website: "Plaatjes maken met AI. Er zijn al tal van sites die plaatjes maken op basis van ingetypte woorden. Bij mage.space hoef je geen account aan te maken. Typ een uitgebreide beschrijving voor een goed resultaat."
Link
* Mage.Space
zondag 20 november 2022
Hoe oud is uw kat of hond?
zaterdag 19 november 2022
Enkele kanten van het WK Voetbal
(Toot is hetzelfde als een tweet, maar dan op Mastodon)
vrijdag 18 november 2022
donderdag 17 november 2022
Bent U een optimist of een pessimist?
Ongetwijfeld beginnen de media binnenkort weer uitvoerig te praten en te publiceren over de Elfstedentocht, waaronder over spruitjes en over rayonhoofden. Daarom deze vraag: bent u een optimist of een pessimist? Of is de pessimist een realist?
Pessimist: "De Elfstedentocht is iedere dag een dag verder weg".
Lees ook:
* Het kan weer: praten over de Elfstedentocht en de opwarming van de Friese meren!
woensdag 16 november 2022
dinsdag 15 november 2022
maandag 14 november 2022
zondag 13 november 2022
zaterdag 12 november 2022
Sinterklaas in privéjet aangekomen
Sinterklaas is vandaag voor het eerst per vliegtuig aangekomen in Nederland en wel vlakbij Hellevoetsluis.
Het was voor het eerst in drie jaar dat de goedheiligman weer live aankwam met publiek. Op meerdere plekken langs de route en bij de kade stonden duizenden mensen.
Ophef om gezonken pakjesboot
De Sint kwam uiteindelijk in Hellevoetsluis niet in zijn eigen pakjesboot aan, maar met een vervangende stoomboot. In het Sinterklaasjournaal waren eerder deze week beelden te zien van de pakjesboot die gezonken was. Dat leidde tot ouders die klaagden dat hun kind huilend op de bank zat en getroost moest worden.
Goedheiligman 1
Maar een dag later was in het tv-programma een andere pakjesboot te zien die al in de buurt van Hellevoetsluis lag. In de live-uitzending van vandaag vloog de Sint met zijn eigen rode vliegtuig, de Goedheiligman 1, naar Nederland en landde hij "vlakbij Hellevoetsluis". Vervolgens kwam hij in de nieuwe stoomboot naar de kade.
Piet Hein
Tijdens de live-uitzending werd bekend dat een nieuwe piet 'Piet Hein' wordt genoemd. Met de naam wordt verwezen naar de gelijknamige bekende zeevaarder die in de zeventiende eeuw de Zilvervloot veroverde. Tijdens de intocht werd het bekende lied over de zeevaarder gezongen.
Twitter
Op Twitter leidde de naam van de piet uiteraard tot de nodige discussies en was Piet Hein trending topic. In een reactie aan de NOS noemt de NTR, de omroep die Het Sinterklaasjournaal maakt, de verwijzing naar Piet Hein "een historische knipoog zoals we er vele maken in Het Sinterklaasjournaal". Ook wordt op dit medium, bekend vanwege - vaak anonieme - scheldpartijen en een overdaad aan trollen, gesproken over de aankomst van de goedheiligman per vliegtuig. Zo twitterde ProRail ludiek in rijmvorm het "niet zo fijn" te vinden dat de goedheiligman niet met de trein aankwam. De NTR relativeert de milieubezwaren. "Dit vliegtuig heeft geen druppel kerosine gebruikt", aldus de omroep.
Morgen of volgende week
Ook op andere plekken is de goedheiligman vandaag aangekomen. Er zijn ook gemeenten waar de Sint pas morgen of volgende week aankomt.
vrijdag 11 november 2022
donderdag 10 november 2022
woensdag 9 november 2022
dinsdag 8 november 2022
maandag 7 november 2022
Nederland zakt plek op Lijst der Lijsten
De econoom Mathijs Bouman publiceert ieder jaar in het FD een lijstje van de gaafste landen. Hij baseert zijn Lijst der Lijsten op 5 bekende, mondiale ranglijsten.
Nederland zakt dit jaar een plek op deze ranglijst en staat nu nog altijd knap vierde. België staat op plaats 19 net als vorig jaar.
Lees alles over de achtergrond van deze lijst:
* Nederland zakt een plek. Ons gave land is weer wat minder gaaf
zondag 6 november 2022
zaterdag 5 november 2022
Flauwe oude moppen over baby's en voor kinderen
Columniste Hieke Huistra van het dagblad Trouw ging op de prachtige website Delpher - een grote verzameling van miljoenen historische kranten, tijdschriften en boeken - op zoektocht.
Ze ontdekte er veel, waaronder de volgende twee 'oude, flauwe babymopjes.'
Noordpool
Haar 'beste vondst van afgelopen week' is een mop over twee baby’s, uit een krant uit 1898. De eerste baby zegt “Ik zou niet graag een zuigeling in de Noordpoolstreek willen zijn”. De tweede baby vraagt waarom. Waarop de eerste baby antwoordt: “De nachten duren daar zes maanden, en ik geloof niet dat ik zoo lang zonder ophouden zou kunnen schreeuwen”.
Scheiding
De tweede is afgedrukt in een zaterdagkrant uit 1914. Twee jonge ouders gingen scheiden. Bij het uitspreken van een scheiding kreeg de moeder de baby toegewezen, maar toen ze de rechtbank uitkwamen, zei de moeder tegen de vader dat ze baby de helft van de tijd aan hem wilde geven. ‘Goed!’, Riep de vader verheugd, ‘dat is goed!’ ‘Ja’, hernam zijn echtgenoote kalm, ‘jij mag hem ‘s nachts hebben’.
Kinderen
Kinderen zijn een dankbaar publiek als het aankomt op flauwe grappen. Ouders van Nu publiceert een 25-tal flauwe dijenkletsers! Zoals deze twee kindergrapjes.
Het is blauw en het weegt niet veel, wat is het?
- Lichtblauw
Het is wit en het ontploft.
- Een boemkool!
Lees meer:
* Oude, flauwe babymopjes dankzij digitalisering (column van Hieke Huistra)
* Moppen tappen (25 leuke kindergrapjes van Ouders van Nu)
vrijdag 4 november 2022
donderdag 3 november 2022
woensdag 2 november 2022
Zo komt Jan Splinter (en Marcel van Dam) door de winter!
De gewone man en vrouw moeten maar uitzoeken hoe ze zich redden en hoe ze van hun geld rondkomen. Dat is de kern van de wat cynische uitdrukking “Zo komt Jan Splinter door de winter”. De fictieve Jan Splinter staat hierin symbool voor de persoon die we ook wel kennen als Jan of Piet Modaal.
Marcel van Dam in de Tweede Kamer in 1980 (Nationaal Archief – wiki)
Soms wordt gedacht dat PvdA-coryfee Marcel van Dam de geestelijk vader is van Jan Splinter, maar dat is onjuist. Historiek.net zocht het uit. (We citeren.)
Debat met Lubbers
Wel sprak de politicus de hierboven aangehaalde zin in 1982 uit tijdens een debat met premier Ruud Lubbers. De toenmalig fractievoorzitter van de PvdA pleitte ervoor hogere inkomensgroepen meer belasting te laten betalen en de lagere te ontzien. Toen hij van de premier weinig toezeggingen kreeg, reageerde Van Dam cynisch met de beroemd geworden woorden: En zo komt Jan Splinter door de winter van u!
Op zoek naar de oorsprong
Dankzij Marcel van Dam kreeg deze uitdrukking enige bekendheid. Na het bewuste debatje in de Tweede Kamer verschenen er in de media ook verschillende artikelen waarin men op zoek ging naar de herkomst van de uitdrukking en geprobeerd werd te achterhalen wie Jan Splinter precies was. Bijzonder was dat men in de literatuur geen hele oude voorbeelden van de zin “Zo komt Jan Splinter door de winter” vond. De naam Jan Splinter komt daarentegen wel her en der voor. Taalkundigen legden bijvoorbeeld een verband met een vertelling uit eind zestiende eeuw getiteld Jan Splinters testament. Hierin komt een rentmeester van enkele zusterhuizen voor die zich rijker voordoet dan hij is, om in de gunst te komen van de zusters. Maar het is lastig deze man in verband te brengen met de minima waar Marcel van Dam met zijn Jan Splinter op doelde.
West-Friesland
In de decennia vóór het bewuste debat in de Tweede Kamer was de uitdrukking al wel verschillende keren te horen. Hij wordt bijvoorbeeld genoemd in het Westfriese woordenboek Mooi Zoid van Jan Pannekeet. De uitdrukking krijgt daar de volgende uitleg: ‘zo brengt men de zaak tot een goed einde; ook schertsend of ironisch gebruikt om aan te geven dat men een klein voordeeltje heeft of om kwasi zijn nood te klagen over de manier waarop men moet zien rond te komen’.
Hans Dorrestein
Vanwege deze en enkele andere voorbeelden vermoeden sommige taalkundigen dat de uitdrukking oorspronkelijk afkomstig is uit West-Friesland, hoewel de achternaam ‘Splinter’ daar helemaal niet zo veelvoorkomend is. OnzeTaal wees er in de jaren tachtig nog op dat de uitdrukking ook te horen is op een oude elpee van Hans Dorrestijn: ‘Natte broek op radiator / Droefheid druipt van meesters oor / De lamp is op in ’t klaslokaal / Zo komt Jan Splinter door de winter’.
Oudesluis
De tekst van het betreffende lied werd eerder geschreven door Henk Spaan en Guus Luyters die verklaarden de uitdrukking voor het eerst te hebben gehoord in Oudesluis, een dorpje in West-Friesland. Marcel van Dam komt overigens niet uit die streek, maar uit Utrecht.
Verwaarloosde landgoederen
Hij maakte zich in zijn latere jaren verdienstelijk door het grondig opknappen en renoveren van oude, verwaarloosde en zeer vervallen landgoederen. Zo kwam en komt Marcel van Dam door de zomer en winter!
Bron: Historiek.net
dinsdag 1 november 2022
De bladblazers blowen weer!
Het seizoen is voor de bladblazers onder ons weer volop begonnen. Dus ook tijd voor de buurmannen, die gewapend met blowers een bladblowerbattle uitvechten.
Een actuele reportage!